Kiedy pytamy ludzi, z jakiego powodu pracują, wielu z nich odpowie „ciekawi mnie to”, „to moja pasja”, „mam czym się zająć”. Nie możemy jednak ukrywać, że podstawową zależnością w wykonywaniu zawodowych zadań jest otrzymywanie wynagrodzenia. Warto więc wiedzieć, co się na nie składa.
Czym jest wynagrodzenie?
Każdy z nas podświadomie rozumie, czym jest wynagrodzenie, jednak by mieć pewność, że to pojęcie jest nam dobrze znane spójrzmy, co mówi na ten temat prawo. Kodeks Pracy definiuje wynagrodzenie: „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”. Płacę można rozpatrywać w kilku płaszczyznach – jako możliwość zapewnienia pracownikowi środków niezbędnych do życia, ekwiwalent włożonego wysiłku, a także bodziec motywujący i pobudzający efektywność.
Wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatki
Ekwiwalent pracy wykonanej na rzecz pracodawcy to wynagrodzenie zasadnicze. Jego wysokość musi być ujęta w umowie o pracę i co miesiąc przedsiębiorstwo ma obowiązek przelewać je na nasze konto. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego rozróżniamy także szereg dodatków płacowych.
Możemy je podzielić na obligatoryjne (czyli te gwarantowane przez polskie prawo). Są to m.in.: dodatek za pracę w porze nocnej, za czas dyżuru oraz za pracę w godzinach nadliczbowych. Wyróżniamy również dodatki fakultatywne – ich przyznanie jak i wysokość są uzależnione od organizacji. Mogą to być: dodatek funkcyjny, stażowy, czy też dodatek przyznawany ze względu na szczególne umiejętności pracownika.
Dodatki możemy klasyfikować również jako stałe i zmienne. Stałe są wypłacane w jednej ustalonej wysokości w sposób regularny – są więc przypisane do danego stanowiska. Może to być np. wspomniany wcześniej dodatek stażowy. Dodatki zmienne to elementy wynagrodzenia uzależnione od jakości wykonywanej pracy i efektywności pracownika. Są to więc premie i nagrody np.: dodatek handlowy, za realizację zadań, uznaniowy, od zysku lub obrotu firmy.
Jaki rozkład płac funkcjonuje na rynku?
Czy w zależności od tego, na jakim stanowisku jestem, zależy również to, jak będzie wyglądać struktura mojego wynagrodzenia? Odpowiedź na to pytanie jest jak najbardziej twierdząca. Wszystko zależy bowiem od charakterystyki pracy na danym stanowisku. Przyjrzyjmy się dwóm przykładom.
Powyższy wykres przedstawia strukturę wynagrodzeń na stanowisku Operatora produkcji. Jak możemy zauważyć, płaca zasadnicza stanowi 81% wynagrodzenia. Dodatki zmienne to 12% (czyli te uzależnione od wyników pracy), a stałe to 7%.
Przyjrzyjmy się teraz rozkładowi płacy dla Przedstawiciela handlowego. Tutaj aż 22% to dodatki zmienne! Jest to powiązane ze standardowym podejściem obowiązującym na rynku dla handlowców – czyli pracą na prowizjach. W tym to zawodzie normą jest niższa podstawa, jednak przy tym gwarantowane są wyższe bonusy za zrealizowanie celów. Ma to pełnić funkcję motywującą do większej sprzedaży.
Porządek w strukturze płac
Obecnie część przedsiębiorstw dąży do uporządkowania wewnętrznej struktury płac i ogranicza liczbę składników wynagrodzenia. O komentarz w tej sprawie poprosiliśmy Patrycję Buczkowską, która pełni rolę Konsultanta w naszej firmie: „Rodzaj likwidowanych dodatków płacowych jest zależny między innymi od aktualnej kondycji, polityki, czy też potrzeb pracowników. Badanie „Strategie firm w dobie pandemii”, które jako manaHR opublikowaliśmy w kwietniu bieżącego roku wykazało, że najczęściej likwidowanym lub obniżanym dodatkiem płacowym w 2021 jest premia (za realizację zadań, za usprawnienia, uznaniowa), dodatek frekwencyjny lub absencyjny oraz premia od wyniku (zysku, obrotu). Przedsiębiorstwa nie są jednak w pełni niezależne w kształtowaniu własnego systemu płacowego, gdyż przyznanie niektórych dodatków zabezpieczone jest w powszechnie obowiązujących źródłach prawa„. Możemy więc dojść do wniosku, że dodatki do wynagrodzenia dzielimy na obligatoryjne i fakultatywne. Organizacje nie mogą usunąć tych zagwarantowanych przez polskie prawo, jednak obecnie część z nich ograniczają, dostosowując się do panujących na rynku warunków.
